معرفی سازمان،منشور اخلاقی و اهداف سازمان
تاریخچه سازمان بهزیستی کشور
دستگاهی که درحال حاضرتحت عنوان سازمان بهزیستی کشور درخدمت جامعه می باشدقبل ازپیروزی انقلاب اسلامی بصورت کنونی تشکل نداشت و خدمات مشابهی بصورت پراکنده و در هر زمینه ارائه می گردید وچون سازمانهای خدمات اجتماعی که وظیفه حمایت و کمک رسانی به اقشار محروم ، معلول و نیازمند جامعه را برعهده داشتند ، دارای متولی واحدخاصی نبودند وبدلیل عدم هماهنگی بین آنها که هرکدام از قوانین استخدامی خاص و مقررات متفاوتی که توسط مقامات و دست اندرکاران وقت تعیین شده بود تبعیت می کردند . ارائه خدمات اجتماعی در سطح کشور بصورت پراکنده ، غیرفراگیر واز همه مهم تر از یک سیاستگذاری و برنامه ریزی منسجم و اصولی برخوردار نبود .
پس از پیروزی انقلاب اسلامی ، مدیریت و نحوه برخورداری هزینه ها و حقوق پرسنلی ، بودجه واصولاً اداره اینگونه سازمانها و انجمن ها بلاتکلیف و نامشخص بود . به همین دلیل براساس مصوبه هیئت وزیران دولت موقت در جلسه مورخ 25/04/1358 کلیه کارکنان ، ساختمان ها ، اعتبارات ، دارایی ها ، تعهدات ، دیون ، سرمایه گذاریها و همچنین وظایفی که به موجب مقررات مربوطه به عهده این سازمان واگذار گردیده بود به وزارت بهداری و بهزیستی منتقل گردید . (استناد به مجموعه قوانین و مقررات سازمان بهزیستی)
این سازمان ها عبارت بودند از :
1) سازمان ملی رفاه خانواده ایران .
2) سازمان بهزیستی و آموزشی کودکان و نوجوانان .
3) انجمن ملی حمایت کودکان .
4) جمعیت حمایت از اطفال بی سرپرست .
5) انجمن حمایت معلولین .
6) سازمان ملی رفاه ناشنوایان .
7) سازمان ملی بهزیستی ناشنوایان ایران .
8) واحد حمایت از خانواده های بی سرپرست.
9) سازمان ملی رفاه نابینایان .
10) سازمان رفاه و ارشاد خانواده (سازمان زنان سابق) .
مصوبه مزبور هیأت وزیران تا حدودی به اینگونه سازمانها انسجام بخشید . ولی مشکل اصلی که همانا عدم وجود متولی واحد وسیاست گذار ، برنامه ریزی مدون و عدم هماهنگی می بود بری جای خود باقی ماند . بر اساس تلاش بی وقفه شهید دکتر فیاض بخش به منظور ایجاد سازمانی مستقل در جهت ارائه خدمات گسترده ، فراگیر ومنظم به نیازمندان و معلولین جامعه ، لایحه قانونی تشکیل سازمان بهزیستی کشور بصورت ماده واحده و پانزده تبصره در تاریخ 24/03/1359 به تصویب شورای انقلاب اسلامی رسید .
خدمات بهزیستی در کشور ایران قبلاً توسط افراد خیر و مؤسسات خیریه مختلف و بخش محدودی از آن توسط دولت انجام میگرفت. نمونه روشن آن خدماتی بود که تحت عنوان اوقاف ارائه میگردید. این فعالیتها به تدریج به عهده دستگاههای سازمان یافته ای گذاشته شده و به صورت منسجم تری در خدمت مردم قرار گرفت. در آغاز برنامه عمرانی چهارم ( سال 1347 مبنای برنامهریزی برای بخش بهزیستی ) حدود 6 دستگاه دولتی و 12 سازمان عامالمنفعه غیر دولتی و تعدادی مؤسسات خصوصی در سراسر کشور در زمینه خدمات بهزیستی فعالیت داشته و اکثراً از کمکهای قابل توجه دولتی نیز برخوردار بودند.صرف نظر از فعالیتهائی که بوسیله سازمانهای غیر دولتی گذشته از قبیل سازمان شاهنشاهی خدمات اجتماعی سابق ، جمعیت شیر و خورشید سرخ سابق ، انجمن ملی حمایت کودکان ، جمعیت به اصطلاح خیریه فرح ، بنگاه حمایت مادران و نوزادان و مؤسسات خصوصی صورت میگرفت ، در دستگاههای مختلف دولتی از قبیل وزارت کشور ، وزارت کشاورزی ، وزارت بهداری ، وزارت آموزش و پرورش ، وزارت کار و امور اجتماعی و وزارت دادگستری نیز اقداماتی در این زمینه انجام میپذیرفت. ولی علیرغم سرمایهگذاریهای وسیع و تعدد دستگاههای اجتماعی ، علاوه بر سیاستهای نادرست رژیم گذشته به علت فقدان برنامه جامع و سازمان هماهنگ کننده از مجموع فعالیتها و سرمایهگذاریها بهرهبرداری صحیح نمیشد.
پس از پیروزی انقلاب ، بخش بهزیستی از نظر سازمان اداری ، یکبار دیگرمورد تغییر و تحول قرار گرفت. بدین معنی که در سال 1358 کلیه سازمانهای دولتی و مؤسسات غیر دولتی که در زمینه خدمات بهزیستی فعالیت داشتند در وزارت بهداری و بهزیستی وقت ادغام شدند. این سازمانها عبارت بودند از :
سازمان ملی رفاه خانواده ، جمعیت بهزیستی و آموزشی کودکان و نوجوانان ، جمعیت حمایت از کودکان بی سرپرست ، سازمان ملی رفاه نابینایان ، سازمان ملی رفاه ناشنوایان ، انجمن ملی حمایت کودکان و انجمن توانبخشی ، همچنین قسمتی از فعالیتهای بعضی سازمانهای منحل شده از جمله مراکز رفاه خانواده ، سازمان زنان سابق و فعالیت حمایت از خانوادههای بی سرپرست سازمان ملی خدمات اجتماعی به شاخه معاونت بهزیستی وزارت بهداری منتقل شد.
• با تأسیس سازمان بهزیستی کشور در سال 1359 ، کلیه فعالیتهای بهزیستی از وزارت بهداری به این سازمان انتقال یافت ، همچنین فعالیتهای خانههای فرهنگ روستائی از وزارت تعاون و امور روستاها به سازمان بهزیستی کشور منتقل شد.
• ستاد سرپرستی و ارشاد برای راهنمائی زنان ولگرد و روسپی که مستقیماً زیر نظر وزارت بهداری و بهزیستی فعالیت مینمود تشکیل شد. این فعالیت نیز همزمان با تشکیل سازمان بهزیستی کشور به این سازمان انتقال یافت.
در جهت تحقق مفاد 21 و 29 قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران به منظور تامین موجبات برنامهریزی ، هماهنگی ،نظارت و ارزشیابی و تهیه هنجارها و استانداردهای خدماتی و توسعه دامنه اجرای برنامههای بهزیستی در زمینه حمایت از خانوادههای بیسرپرست و نیازمند و ارائه خدمات مختلف به کودکان ( مهدهای کودک و…) و تدارک امکانات پیشگیری و توانبخشی حرفهای و اجتماعی معلولین جسمی و روانی و تجدید تربیت آسیبدیدگان اجتماعی و حمایت و نگهداری از کودکان و اطفال بیسرپرست و معلولین غیرقابل توانبخشی و سالمندان نیازمند و آموزش نیروی انسانی خدمات بهزیستی و تامین موجبات تشویق جلب مشارکت و فعالیت گروههای داوطلب و موسسات غیردولتی ، سازمان بهزیستی کشور تشکیل گردید . ارائه سرویسهای مختلف به مراجعین نیازمند و داوطلب خدمت و بسترسازی برای رشد سریع اقتصادی شامل برنامه توسعه مشارکت زنان در امور اجتماعی و …ـ حمایت از خانواده و فرزندان توانبخشی ـ حمایت اجتماعی و نگهداری از سالمندان ، ناتوانها و نیازمندان ـ پیشگیری از آسیبهای اجتماعی ، معلولیتها و مبارزه با اعتیاد و آگاهسازی عمومی جهت به ثمر نشستن اهداف طرحهای پیشگیری ـ مشارکت در تأمین مسکن معلولین و نیازمندان ـ حمایت و بازتوانی معلولین اعم از ذهنی و جسمی ـ ارائه سرویسهای خدماتی به روستاییان نیازمند ـ برپائی روستا مهدها در جهت تربیت فرزندان روستائی (برگرفته از سایت سازمان بهزیستی استان آذربایجان شرقی)
منشور اخلاقی سازمان بهزیستی
1- خوش برخوردی – اخلاق مناسب با شان ارباب رجوع و جدیت در کار – صبر و شکیبایی در ارتقاء خدمات به مراجعین در چهار چوب قوانین ضوابط و مقررات اداری.
2- توجه کافی و مناسب به روحیات و شرایط جسمانی مراجعین و تاکید بر مقام و منزلت مراجعین به عنوان یک انسان نیازمند.
3- تاکید بر اجرای امور محوله و عدم اهمال در برآوردن نیازهای مراجعین در چهارچوب قوانین و مقررات و ضوابط موجود.
4- رعایت کامل شئونات اسلامی اعم از آراستگی – نظافت شخصی با تاکید بر مقام والای انسانی
5- تلاش در جهت استفاده هر چه بهتر از اطلاعات و دانش و علم روز و ارتقا توان علمی و تخصصی در حیطه امور محوله.
6- ارائه راهنمائی های لازم و مناسب و جلوگیری از سردرگمی ارباب رجوع با استفاده از راهکارهای مناسب اطلاع رسانی.
7- تاکید بر حفظ رازداری حرفه ای و امانت داری در اطلاعات فردی و خانوادگی مراجعین.
8- دقت و جدیت در اتخاذ روند صحیح و کامل ارائه خدمات به ارباب رجوع.
9- رعایت اصول صرفه جویی و امانت داری در استفاده و بهره وری هر چه بهتر از امکانات موجود.
10- پرهیز از تشریفات غیر اصولی و زائد در ارائه خدمات به مراجعین.
11- تمایلات مثبت به کار در ارائه خدمات به مراجعین.
اهداف کلی سازمان بهزیستی کشور
1. انسجام و ساماندهی خدمات حمایتی و اجتماعی .
2. تکیه برکرامت انسانی و هویت بخشی آحاد جامعه بمنظور توانمندسازی آنان .
3. کاهش آسیب های اجتماعی و خشونت .
4. مقتدرسازی افراد وگروههای اجتماعی .
5. گسترش مشارکت نهادهای مردمی .
6. ارتقاء رفاه ، سلامت روانی اجتماعی و کیفیت زندگی .
7. دستیابی به احساس رضایت از زندگی در حوزه های فردی وخانوادگی و اجتماعی .
8. کاهش وپیشگیری از معلولیتها .
9. تحکیم بنیان و کیان خانواده وتوانمند سازی این نهاد مقدس .
10. توسعه و فرهنگ مشارکت و ایجاد احساس تعلق اجتماعی . (ابراهیمی ، 1390 ص 13)
وظایف سازمان بهزیستی کشور
۱- حمایت از
خانوادههای بیسرپرست و نیازمند و ارائه خدمات مختلف به آنها
2- ارائه خدمات مختلف به عموم کودکان
و نوجـوانان
3- حمایت و نگهداری از کودکان و اطفال بیسرپرست
4- ساماندهی، حمایت و نگهداری از کودکان خیـابانی
5- تجدید تربیت منحرفین اجتماعی
6- ارائه خدمات مختلف به آسیب دیدگان اجتماعی و افراد در معرض
آسیب
7- بـیمه اجـتماعی زنان خانـهدار کشور
8- تأمیــن جهیـزیه مورد نیاز ایتام ، معلولان و آسیبدیدگان نیازمند
9- ارائه خدمات درمانی و توانبخشی به معلولان ، سالمندان و بیماران
روانی مزمن
10- حمایت و نگهداری معـلولان غیرقابل توانبـخشی
11- ساماندهی، حمایت و نگهداری سالمندان نیازمند
12- ساماندهی، حمایت و نگهداری بیماران روانی مزمن
13- ارائه خدمات آموزشی به معلولان
14- خدمات تربیت بدنی و ورزش ویژه معلولان و کمتوانان
15- ارائه خدمات حمایتی و توانبخشی به بیماران جذامی
16- پیشگیری از معلولیتها
17- پیشگیری از آسیبهای اجتماعی (از جمله طلاق ـخودکشی ـ کودک
آزاری)
18- ارائه خدمات مشاورهای روانشناختی به جامعه
19- آموزش مهارتهای زندگی (فردی و اجتماعی)
20- پیشگیری از اعتیاد به موادمخدر
21- درمان و بازتوانی معتادان
22- ارائه خدمات تخصصی به منظور کاهش آسیب ناشی از اعتیاد
23- حمایت از معتادان بهبود یافته و توانمند سازی آنها
24- تحتپوشش قراردادن گروههای هدف از نظر بیمه خدمات درمانی
25- تأمین موجبات و تشویق جلب مشارکتها و فعالیت گروههای داوطلب و
مؤسسات غیردولتی
26- صدور پروانه فعالیت برای متقـاضیان تأسـیس مهدکودک،
شیرخوارگاه، خانه کودکان بیسرپرست، مرکز نگهداری کودکان خیابانی، خانه سـلامت
دخــتران و زنان، کلینـیک مـددکاری اجتماعی، اورژانـس خدمات اجتماعی، مرکز مشاوره
اجتمـاعی، مرکز مشاوره ژنتیک، مرکز توانبخشی روزانه معلولان، سالمندان و بیماران
روانی مزمن، مراکز توانبخشی و نگـهداری شبانهروزی معلولان و سالمـندان، مرکز
توانـبخـشی و درمانی شبـانهروزی بیماران روانی مزمن، مرکز درمانـی و بازتــوانی
معتـادان، مرکز حرفهآموزی معلولان و نظارت بر فعالیت آنها
27- صدور پروانه فعالیت برای متقاضـیان تأسیس انجـمـنها و مؤسسات
غیردولتی و خیریه که در راسـتای اهداف بهزیستی فعالیت میکننـد و نظارت بر فعالیت
آنها
28- آموزش مهارتهای فنی و حرفهای گروههای هدف
29- ایجاد فرصتهای شغلی برای گروههای هدف
سازمان و توانمندسازی آنها
30- کمک به تأمین مسکن موردنیاز گروههای هدف سازمان
31- آموزش نیروی انسانی مورد نیاز خدمات بهزیستی در کشور
2- ارائه خدمات مختلف به عموم کودکان و نوجـوانان
3- حمایت و نگهداری از کودکان و اطفال بیسرپرست
4- ساماندهی، حمایت و نگهداری از کودکان خیـابانی
5- تجدید تربیت منحرفین اجتماعی
6- ارائه خدمات مختلف به آسیب دیدگان اجتماعی و افراد در معرض آسیب
7- بـیمه اجـتماعی زنان خانـهدار کشور
8- تأمیــن جهیـزیه مورد نیاز ایتام ، معلولان و آسیبدیدگان نیازمند
9- ارائه خدمات درمانی و توانبخشی به معلولان ، سالمندان و بیماران روانی مزمن
10- حمایت و نگهداری معـلولان غیرقابل توانبـخشی
11- ساماندهی، حمایت و نگهداری سالمندان نیازمند
12- ساماندهی، حمایت و نگهداری بیماران روانی مزمن
13- ارائه خدمات آموزشی به معلولان
14- خدمات تربیت بدنی و ورزش ویژه معلولان و کمتوانان
15- ارائه خدمات حمایتی و توانبخشی به بیماران جذامی
16- پیشگیری از معلولیتها
17- پیشگیری از آسیبهای اجتماعی (از جمله طلاق ـخودکشی ـ کودک آزاری)
18- ارائه خدمات مشاورهای روانشناختی به جامعه
19- آموزش مهارتهای زندگی (فردی و اجتماعی)
20- پیشگیری از اعتیاد به موادمخدر
21- درمان و بازتوانی معتادان
22- ارائه خدمات تخصصی به منظور کاهش آسیب ناشی از اعتیاد
23- حمایت از معتادان بهبود یافته و توانمند سازی آنها
24- تحتپوشش قراردادن گروههای هدف از نظر بیمه خدمات درمانی
25- تأمین موجبات و تشویق جلب مشارکتها و فعالیت گروههای داوطلب و مؤسسات غیردولتی
26- صدور پروانه فعالیت برای متقـاضیان تأسـیس مهدکودک، شیرخوارگاه، خانه کودکان بیسرپرست، مرکز نگهداری کودکان خیابانی، خانه سـلامت دخــتران و زنان، کلینـیک مـددکاری اجتماعی، اورژانـس خدمات اجتماعی، مرکز مشاوره اجتمـاعی، مرکز مشاوره ژنتیک، مرکز توانبخشی روزانه معلولان، سالمندان و بیماران روانی مزمن، مراکز توانبخشی و نگـهداری شبانهروزی معلولان و سالمـندان، مرکز توانـبخـشی و درمانی شبـانهروزی بیماران روانی مزمن، مرکز درمانـی و بازتــوانی معتـادان، مرکز حرفهآموزی معلولان و نظارت بر فعالیت آنها
27- صدور پروانه فعالیت برای متقاضـیان تأسیس انجـمـنها و مؤسسات غیردولتی و خیریه که در راسـتای اهداف بهزیستی فعالیت میکننـد و نظارت بر فعالیت آنها
28- آموزش مهارتهای فنی و حرفهای گروههای هدف
29- ایجاد فرصتهای شغلی برای گروههای هدف سازمان و توانمندسازی آنها
30- کمک به تأمین مسکن موردنیاز گروههای هدف سازمان
31- آموزش نیروی انسانی مورد نیاز خدمات بهزیستی در کشور